ehliyet (hukuk) ne demek?

Ehliyet, genel anlamda hak ehliyeti tanımı ile bilinen hukuki terimdir. Hukukta yetkin olma niteliğidir.

Hak Ehliyeti

Sağ doğmak koşulu ile ana rahmine düştüğü andan ölüme kadar olan dönemde herkesin sahip olduğu medeni haklardan (evlenme, mülk edinme vb.) yararlanma yeteneğidir. Kişilerin hak ve borçlara sahip olabilme yeterliliğidir. Tanınan bir hak değil, hak sahibi olabilme şartıdır. Gerçek kişilerde doğum, tüzel kişilerde kanuna uygun şekilde kurulmak ile kazanılır.

Fiil Ehliyeti

Kişilerin kendi fiil ve işlemleri ile hukuki sonuç meydana getirmesidir. İşlemin sonucunun şahsa isnat edilebilmesini ifade eder.¹

Fiil Ehliyetinin Şartları

Temyiz kudretine sahip olmak (mümeyyiz olmak), kişinin yapmış olduğu davranışların neden ve sonuçlarını anlama ve bu yönde hareket etme yeteneğidir. Yaş küçüklüğü, akıl hastalığı ve zayıflığı, sarhoşluk gibi hallerde ortadan kalkar.
Reşit olmak: Bireyin 18 yaşın tamamlanmasıdır.Evlenme ve Mahkeme kararı (Kazai rüşt) ile 18 yaş altında istisnai biçimde reşit olunabilir.
Kısıtlı (Mahcur) olmamak: Fiil ehliyetinin mahkeme kararıyla sınırlanmasıdır. akıl hastalığı veya zayıflığı, ayyaşlık, kötü hayat sürme,1 yıldan uzun süreyle hapis cezasına tabi olma, yaşlılık veya sakatlık gibi hallerde mahkemece kararlaştırılır.

Fiil Ehliyetine Göre Kişiler

Tam ehliyetliler: Fiil ehliyetinin tüm koşullarına sahip kimselerdir. Ayırt etme gücü olan, ergin olan ve kısıtlı olmayan bütün gerçek kişilerdir. Evli kişiler bu gruptadır.
Tam ehliyetsizler:Fiil ehliyeti hiç olmayan kişilerdir. Ayırt etme gücünden yoksundur.
Sınırlı ehliyetliler: Tam ehliyetli olduğu halde birtakım sebeplerden ehliyeti sınırlanmış kişilerdir. Yasal danışman atanmış kişiler bu gruptadır.
Sınırlı ehliyetsizler:Ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar bu gruba girer. Ergin olmayanlar yasal temsilcilerinin rızası olmadan borç altına giremezler. Ayrıca yasal temsilcilerinin rızası olsa dahi kefil olamaz, bağış yapamaz ve vakıf kuramazlar. ²